Diody LED były wykorzystywane od lat 60-tych, gdzie początkowo służyły głównie jako wskaźniki stanów ze względu na swoją niską moc. Jednak początek XXI wieku przyniósł ogromny rozwój technologii LED, co sprawiło, że zaczęły być wykorzystywane jako alternatywne źródło światła na masową skalę, wyprzedzając wydajnością inne źródła światła.
Na rynku dostępne są różnego rodzaju taśmy LED, które można wykorzystać w instalacjach oświetleniowych. Taśmy LED są popularnym wyborem ze względu na swoją energooszczędność oraz zdolność do tworzenia pięknych źródeł światła, które nadają harmonię i spójność pomieszczeniom.
Taśmy LED są dostępne w różnych wariantach napięcia, przy czym najbardziej popularne modele działają przy napięciu 12 lub 24 V.
Rodzaje taśm
Obecnie na rynku dostępne następujące rodzaje taśm LED:
Taśmy SMD - charakteryzują się punktowymi skupiskami diod LED o różnych rozmiarach, zależnie od rodzaju taśmy, przykładowo SMD5050 będzie oznaczać, że diody na taśmie są rozmiaru 5mm x 5mm, a SMD2835 mają diody rozmiaru 2,8mm x 3,5mm. Oczywiście to nie są jedyne rozmiary diod na tych taśmach.
Taśmy COB - wyróżniają się większą ilością diod LED, sięgającą nawet ponad 800 diod na metrze, które są zabezpieczone materiałem ochronnym na całej długości taśmy, przez co od razu możemy rozróżnić gołym okiem taśmę COB od taśmy SMD. Tego rodzaju paski LED są bardziej nowoczesne i nabierają na popularności. Charakteryzują się one płynnym i jednolitym rozproszeniem światła, niezależnie od rodzaju klosza, co jest wyróżnia je od taśm SMD, na których widać punkty świetlne ze względu na występujące przerwy między diodami.
Oprócz specyfiki układu i wielkości diod LED na taśmie, kluczowym aspektem jest także ich barwa. W związku z tym, możemy podzielić taśmy LED na różne rodzaje, uwzględniając kolory występujących diod:
Taśmy CCT - Te taśmy wyposażone są w diody emitujące światło białe, zarówno ciepłe, jak i zimne. Poprzez regulację tych dwóch rodzajów diod, najczęściej w zakresie od 2700 do 6500K, można uzyskać oświetlenie z każdego spektrum światła naturalnego. Oczywiście w dzień światło naturalne może sięgać powyżej 6500K, jednak dla ludzkiego oka nie ma to większej różnicy.
Taśmy RGB/RGBW - Te taśmy posiadają diody w kolorach czerwonym, zielonym i niebieskim. Ich działanie przypomina taśmy CCT, jednak za pomocą regulacji intensywności poszczególnych diod można uzyskać praktycznie dowolny kolor. Istnieją także taśmy RGBW, które dodają diody emitujące światło białe, co poprawia jakość wyświetlanych kolorów, oraz taśmy RGB+CCT, które łączą cechy taśm RGB i CCT, zapewniając najlepszą reprodukcję kolorów.
Trochę odmiennym typem pasków LED są taśmy cyfrowe – jest to najnowszy rodzaj taśm LED, posiadające adresy na poszczególnych częściach taśmy. Dzięki temu można programować poszczególne fragmenty taśmy, aby świeciły w odmiennych kolorach. Najczęściej stosuje się je w telewizorach, które emitują poświatę z tyłu ekranu, dostosowaną do treści wyświetlanych na krawędziach ekranu.
Przy wyborze odpowiedniego rodzaju taśmy LED warto pamiętać, że każdy z tych rodzajów wymaga różnej ilości przewodów, dlatego przed zakupem konieczne jest upewnienie się, że dobieramy odpowiednie przewody do naszych potrzeb.
Montaż i zasilanie taśmy
Standardowo zaleca się montaż każdej taśmy LED w aluminiowym profilu, w celu efektywnego odprowadzania ciepła emitowanego przez pasek LED-owy. Korzystanie z takich profili ma kluczowe znaczenie, ponieważ nie tylko wydłuża żywotność taśm LED, ale także wpływa na sposób, w jaki emitowane jest światło. Wpływ na to ma forma profil oraz rodzaj klosza. Forma profilu decyduje o kierunku rozpraszania światła, natomiast rodzaj klosza wpływa na sposób i intensywność widoczności emitowanego światła. Dostępne są klosze transparentne, mleczne i mrożone, z czego dwa ostatnie wpływają na większe rozproszenie światła, co przekłada się na bardziej harmonijny i jednolity efekt oświetleniowy.
Montaż taśmy LED polega na użyciu taśmy samoprzylepnej, która jest już zamocowana na pasku LED. Każdy pasek można ucinać, przy czym należy pamiętać aby robić to tylko w wyznaczonych na paskach miejscach łączeń. Zazwyczaj są one widoczne co 2,5 - 5 cm.
Aby prawidłowo obsługiwać taśmę LED, potrzebujemy dwóch podstawowych komponentów elektronicznych: zasilacza i sterownika (choć istnieją również zasilacze z wbudowanym sterowaniem) lub samego zasilacza, jeśli kontrola taśmy ma polegać jedynie na włączaniu i wyłączaniu bez regulacji jasności.
Ważne jest odpowiednie dopasowanie mocy zasilania do obsługiwanego paska LED oraz kontrolowanie spadków napięcia, które mogą występować, szczególnie przy podłączeniu długiego odcinka taśmy tylko z jednej strony. Moc powinno dobierać się z przynajmniej 10% rezerwą. Ogólnie rzecz biorąc, w przypadku taśm o długości powyżej 5 metrów zaleca się zasilanie z dwóch stron, unikając połączenia ze sobą przewodów z różnych stron.
Jednocześnie musimy pamiętać aby tych stron nie łączyć ze sobą, ponieważ tworzy się wtędy pętla masowa/indukcyjna, generująca zakłócenia radiowe.
Na koniec chcielibyśmy wspomnieć o bardzo istotnej kwestii, którą nawet elektrycy potrafią pominąć, a mianowicie odpowiedni dobór przekroju przewodów doprowadzonych pomiędzy zasilaczem a paskiem LED. Przy doborze istotne jest napięcie, długość poprowadzonego przewodu między zasilaczem a taśmą i moc pasków LED. Nieprawidłowy dobór przewodu jest równoznaczny z dużym spadkiem napięcia oraz dużym ryzykiem pożaru.
Odpowiedni dobór
Należy pamiętać o tym aby odpowiednio dobierać taśmę LED pod kątem zabezpieczenia. Do miejsc narażonych na występowanie wilgoci, należy dobierać taśmy zabezpieczone przed kontaktem z wodą, czyli z warstwą żelu, dającej taśmie stopień ochrony np. IP65. W przypadkach innych, w których nie ma potrzeby ochrony, ponieważ taśma jest wykorzystywana w warunkach domowych, wystarczy taśma o najniższych zabezpieczeniu, czyli IP20.
Przy wyborze należy także zwracać dużą uwagę na stopień oddawania barw, najczęściej określany jako RA. Im wyższa liczba, tym lepsze odwzorowanie. Tanie taśmy najczęściej posiadają RA>80, zaś bardziej jakościowe taśmy posiadają RA>90. Inną kwestią, która różni się między paskami to ich szerokość. Najczęściej spotykane są taśmy o szerokości 10mm, przy czym są paski zarówno węższe, jak i szersze.
Zastosowanie w automatyce
Paski LED są obecnie nieodłącznym elementem wielu mieszkań i domów, szczególnie w tych, gdzie stosuje się zaawansowaną automatyzację oświetlenia. Dzięki możliwości ściemniania światła fazowego w połączeniu z taśmami LED, jesteśmy w stanie tworzyć różnorodne sceny oświetleniowe, które pozwala na subtelne podkreślenie charakteru pomieszczeń. Poza standardowo instalowanymi paskami LED w kuchniach, można instalować i kontrolować paski LED ukryte za gzymsami, ścianami G-K czy umieszczonych w półkach lub wokół mebli.
W kontekście różnych rodzajów taśm LED, wspomnieliśmy o tych, które posiadają diody o różnej barwie światła, zarówno ciepłej, jak i zimnej (CCT). Takie taśmy znajdują zastosowanie w tworzeniu zautomatyzowanego oświetlenia, które dostosowuje się do pory dnia, popularnie określanego jako "circadian lighting". W praktyce oznacza to, że rano i wieczorem korzystamy z ciepłego światła, które sprzyja relaksowi, podczas gdy w ciągu dnia jesteśmy otoczeni chłodniejszym światłem, które wzbudza nas do działania, pomagając utrzymać koncentrację. Przejścia między tymi barwami są płynne i odbywają się zgodnie z naturalnymi zmianami oświetlenia w naszym regionie, w zależności od wschodu i zachodu słońca. Choć to stosunkowo nowy trend, nie ma jeszcze pełnego potwierdzenia w nauce, to jednak zakłada się, że tego typu oświetlenie może korzystnie wpływać na nasze zdrowie i pomagać w utrzymaniu naturalnego rytmu dobowego.
W przypadku każdego rodzaju taśm LED istnieje możliwość sterowania nimi za pomocą dedykowanych aplikacji lub wcześniej skonfigurowanych scenariuszy użytkowania. Ciekawym przykładem w przypadku taśm RGB jest zaprogramowanie ich w taki sposób, że w momencie wejścia do uzbrojonego budynku, paski zaczynają mrugać na czerwono, informując nas o konieczności rozbrojenia alarmu. Ten efekt może działać jako dodatkowy środek odstraszający potencjalnych intruzów jeszcze zanim syreny zewnętrzne rozpoczną alarmowanie o naruszeniu. Takie zastosowanie pasków LED stanowi doskonały sposób na wizualne sygnalizowanie różnych warunków lub zdarzeń w otoczeniu, co przyczynia się do zwiększenia funkcjonalności i wygody użytkowania.
Jeśli potrzebujesz pomocy z projektowaniem oświetlenia LED do swojego projektu, jesteśmy do dyspozycji i możemy przygotować kompletny projekt oświetlenia, wraz z dostarczeniem niezbędnych komponentów i automatyzacją. Zachęcamy do kontaktu.